Համո Սահյանը ծնվել է 1914 թվականի ապրիլի 14-ին Սիսիանի շրջանի (այժմ՝ Սյունիքի մարզ) Լոր գյուղում։ Սահյանը սկզբնական կրթությունը ստացել է տեղի դպրոցում, որտեղ իբրև ուսուցիչ աշխատել էին բանաստեղծներ Գառնիկ Քալաշյանը և Ակսել Բակունցը։ 1927 թվականին Հ. Սահյանը տեղափոխվել է Բաքու, որտեղ ստացել է միջնակարգ կրթություն։ 1935 թվականին ընդունվել և 1939 թվականին ավարտել է Բաքվի մանկավարժական ինստիտուտի հայկական բաժանմունքը։ 1939—1941 թվականներին աշխատել է Բաքվի «Խորհրդային գրող» ամսագրում որպես գրական աշխատող։ Որպես Կասպիական նավատորմի նավաստի, մասնակցել է նաև Հայրենական մեծ պատերազմին (1941–1945 թթ.)։ 1944 թվականինԶորյանի հրավերով գալիս է Երևան և բնակություն հաստատում նրա տանը։ Հենց Զորյանի օգնությամբ է Սահյանը ստեղծել իր առաջին գիրքը՝ «Որոտանի եզերքին» վերնագրով։ Ստեփան Զորյանի ուշադրությանը Սահյանը պատասխանել է ձոն-նվիրումով, որում եղել են այսպիսի տողեր.
Աշնանամուտի ջրերը բարակ Նորից մասուր են բերում սարերից, Սպիտակ ու պաղ փրփուրների մեջ Ալ-կարմիր հուր են բերում սարերից:
Առաջին սերս քրքրվեց, մնաց Մասրենիների փշերի վրա…
Եվ մասուրի հետ ջրերն` առաջին Սիրո սարսուռ են բերում սարերից:
Աշուն
Մշուշների շղարշի տակ Աշնան խաշամն է խշշում,
Քամու ձեռքերն անհամարձակ Ամպի փեշերն են քաշքշում: Ամպը լեզուն կուլ է տվել Հնար չունի որոտալու, Ցերեկն էլ է ցրտից կծկվել, Չէ, երևի ձյուն է գալու:
Աշունը ձորն է մտնում
Աշունը ձորն է մտնում Ձորերի միջով:
Մաշված, քաշված մի աշուն, Վիթխարի մի ձոր…
Ճերմակ նախշեր է քաշում Ցուրտը մի թևից, Նայում են ու հառաչում Աշնան ետևից:
Քո ջրերը հստակված, Սարերը քո չոր, Քո ամպերը նստակյաց, Քարերը քոչվոր …
Մի բուռ աշուն բերեք
Մի բուռ աշուն բերեք Մթնաձորից, Ունջը կերած զանգ է աշունն այնտեղ, Դեղին պատարագ է այնտեղ նորից, Հոգեվարքի դեղին մի առասպել:
Մի բուռ աշուն բերեք, մի բուռ աշխարհ- Աղոթելով ամեն քար ու ճմբին… Խնկի ծուխ է այնտեղ մշուշն աշնան Նավասարդյան օրվա հողաթմբին…
Թափուր մի բույն բերեք… չված հավքի Խառն, անընթեռնելի կտցագրով… Որ ես ողբամ նորից բախտն իմ Հայքի Եվ իմ թափուր սրտից մնամ խռով:
Մի բուռ աշուն բերեք Մթնաձորից, Ամպի կծիկ բերեք, անձրեւի թել: Դեղին փոթորիկ է այնտեղ նորից, Հոգեվարքի դեղին մի առասպել:
Աշուն
Աշնան օրերն են հասել, Իջել է ամպը սարին, Եւ հրաժեշտ է ասել, Կռունկը մեր աշխարհին:
Բարդին էլ չի սոսափում Արագիլի թեւի տակ, Դեղին թերթեր է թափում Առվակի մեջ կապուտակ:
Կարմիր խարույկ է կարծես Ծեր տանձենին անտառի, Թվում է, թե մոտ վազես, Ձեռք ու ոտքդ կվառի…
Քամին շատ էր թափառել, Պարապ-սարապ թեւը կախ, Բայց արդեն գործ է ճարել, Տեսեք ինչքան է ուրախ:
Անտառում
Անտառում ամպի ծվեններ կային, Կապույտ մշուշներ կային անտառում. Օրոր էր ասում աշունն անտառին. Բայց դեռ անտառի քունը չէր տանում։
Շշուկներ կային անտառում այնքա՜ն Եվ խոնավ-խոնավ բուրմունքներ կային…. Իրար փաթաթված ստվեր ու կածան, Ու հետքե՜ր, հետքե՜ր, հետքե՜ր մարդկային։
Եղյամն էր սնկի գլուխն արծաթում, Մրսում էր կարծես վայրի նշենին, Հանգստանում էր հողմը բացատում՝ Ականջն ամպրոպի ազդանշանին։
Եղնիկի հորթը, մամուռը դնչին, Թռչում էր իր մոր բառաչի վրա, Եվ որսկանը թաց խոտերի միջին Կորած հետքերն էր որոնում նրա։
Փայտահատը հին երգն էր կրկնում Եվ տաք սղոցն իր յուղում էր կրկին, Թեղին անտարբեր ականջ էր դնում Տապալված կաղնու խուլ հառաչանքին։
Անտառապահի տնակի առաջ Խարույկն իր խաղաղ ծուխն էր ծածանում, Եվ խարույկի մոտ եղևնին կանաչ Սոճու հետ սիրով զրույց էր անում…
Անտառում խորին խորհուրդներ կային Եվ արձագանքներ կային անտառում, Օրոր էր ասում աշունն անտառին, Սակայն անտառի քունը չէր տանում։
Ուշ աշնան երգը
Չվող թռչուններն անցան գնացին Պարան առ պարան, Շարան առ շարան անցան գնացին: Ականջների մեջ Վերջին որոտի կանչերը տարան Ու վերջին կանաչ-կարմիրը տարան Իրենց թևերին: Աչքերում իրենց թափուր մնացած Բույն-օջախների պատկերը տխուր Եվ կտուցներին` իրենց թափառիկ, Անգուշակելի ծիվ-ծիվը տարան: Չվող թոչուններն անցան գնացին Շարան առ շարան… Մնացողները կծիկեն դառնում Թրջվելու վախից Եվ կամաց-կամաց բներն են քաշվում: Ծառերը մրսած մատների վրա Իրենց քրքրված ստվեր-կմախքի Կողերն են հաշվում: Մի ուշքը շաղված շնչահատ քամի, Շուրթերի վրա Խոնավ շրշյունը խազալ-խաշամի, Սատանան գիտի թե ո՞ւր է տանում: Ցուրտ է, կմեռնի մամուռն անտառում:
Աշնան հրդեհն է գալարվում
Աշնան հրդեհն է գալարվում Ձորալանջերն ի վար։ Ո՛չ մեռնելու ուժ է ճարում, Ո՛չ փրկության հնար — Ու դողում է հասակով մեկ Մանկությունս վայրի, Վախենում է՝ հրդեհի մեջ Ցնցոտիներն այրի։
Նատալի Հարությունյան 