Երբ Սարոյանը հրապարակում է իր առաջին պատմվածքը, Իգնեշիուսները որոշում են հրավիրել իրենց տուն և խնջույք կազմակերպել։ Երիտասարդ Սարոյանը սկսում է ձանձրանալ գովասանքի խոսքերից ու որոշում ծլեկլ.
Пасха – один из самых светлых праздников, это праздник вечной жизни. Воскресение Господа Иисуса — первая действительная победа жизни над смертью. Армянское слово «Затик», происходит от слова «азатвел» ( освободиться) и означает избавление от страданий и смерти . Вечером Великой Субботы после завершения Андастана (освящения четырех сторон света) хозяйки начинают готовиться к празднованию. Они начинают украшать дома, накрывать столы. Пасхальные блюда несут в себе некий исторический смысл и представляют саму суть праздника. Одной из самых неотъемлeмых символов Пасхи являются крашеные в красный цвет яйца. В Пасху обязательны яичные бои -добрая армянская традиция. Один играющий держит в руке пасхальное яйцо, а второй- бьет по нему своим. Если разбилось яйцо соперника, то победитель забирает его.
Для окраски яиц лучше всего использовать луковую шелуху. Подают крашеные яйца на тарелке с проросшей пшеницей, выращенной дома. А после праздника принято высаживать эту пшеницу в поле или во дворе.
Рисовый плов с изюмом и сухофруктами
Этот сладкий плов – одно из основных блюд праздничного стола. Примечательным является то, что каждой отдельной исторической области Армении присущ свой уникальный рецепт .
Плов подают на круглом блюде, что символизирует вселенную, заселенную Богом людьми, а изюминки –это избранные, преодолевшие в душе сомнения Фомы Неверующего и поверившие в Воскресение Христа.
Рыба также является обязательным блюдом для армянского пасхального стола. Рыба имеет также символическое значение. Новый Завет связывает символику рыбы с проповедью учеников Христа, многие из них были рыбаками. Кроме того, древнегреческое наименование рыбы (ихтис) является древним акронимом имени Иисуса Христа.
На Пасху корме крашенных яиц, плова и рыбы, на стол обязательно ставили нвик, или спитак банджар (алаязы), поскольку, по преданию, Св.Богородица пеленала Иисуса Христа листьями этого растения.
Ամբերդ, Ամպիր, Անբերդ, Համբերդ, Հանբերդ, Ղըզղալա[2], միջնադարյան նախկին բերդաքաղաք և ամրոց։ Կառուցվել է 11-13-րդ դարերում, Արագած լեռան հարավային լանջին՝ Բյուրական գյուղից 7 կմ հյուսիս: Տեղադրված է եռանկյունաձև հրվանդանին, ծովի մակերևույթից 2300 մետր բարձրության վրա՝ Արքաշեն և Ամբերդ գետերի միացման տեղում:
Ամբերդ անունը ծագել է աղավաղման հետևանքով, նախնական անունը եղել է Անբերդ[3]։ Ամբերդ անունը բացատրվում է որպես ամպի բարձրության բերդ, կից-բերդ: Հանդիպում է նաև Անբերդ տարբերակը՝ անառիկ, անմատչելի բերդ: Կոչվել է նաև Հանբերդ, Համբերդ, Ղըզղալա անուններով:
Ամբերդում ամրոց է եղել դեռևս վաղ ժամանակներից: Ամբերդի տարածքում կան կիկլոպյան շինությունների մնացորդներ, իսկ մոտակայքում՝ վիշապաձկների քարակոթողներ: Բրոնզի դարում կառուցվել է ուրարտական բերդաքաղաք, հավանաբար տեղանքի բնական ամրության պատճառով։ Որպես բերդ-ամրոց այն հատկապես հայտնի էր հելլենիստական ժամանակաշրջանում և Քրիստոսի ծնունդից հետո, երբ այն կառուցվել է` հետագայում ընդարձակվելով և պարբերաբար վերանորոգվելով[4]։
Դղյակը և պարսպի որոշ հատվածներ կառուցվել են Կամսարական իշխանների կողմից, հավանաբար 7-րդ դարում: Դա կապվում է ինչ-որ եկեղեցուց պեղումների ժամանակ գտնված ճարտարապետական դետալի հետ, որի թվագրման հետ կապված խնդիրներ կան։ Դժվարամատրելի տեղերում ամրոցներ սկսեցին կառուցել 10-րդ դարից, երբ փոփոխվում էր երկրի պաշտպանական համակարգը։ Ինչ վերաբերում է Ամբերդին, ապա ներկայիս ամրությունը 11-13-րդ դարի կառույց է:
Ամբերդ ամրոցն 8-րդ դարում անցել է Բագրատունիներին՝ հետագայում դառնալով Բագրատունիների թագավորության կարևորագույն ռազմական պատվարներից մեկը: 10-րդ դարում Բագրատունի արքաներն այն հանձնել են հայոց զորքերի սպարապետներ Պահլավունի իշխաններին: Դրա մասին վկայում է Անիի վարդապետ Գրիգոր Մագիստրոս Պահլավունու մոտ 1050 թվականին գրված նամակը, որում նշվում է, որ 10-րդ դարի սկզբին բերդը և մերձակա շինությունները պատկանում էին հզոր Պահլավունի իշխաններին։ 1045 թվականին Անիի Բագրատունիների թագավորության կործանումից երկու տարի անց՝ 1047 թվականին, բյուզանդական զորքերը գրավեցին Ամբերդը: 11-րդ դարի 70-ական թվականներին Ամբերդը գրավեցին սելջուկ-թուրքերը և այն դարձրեցին զորակայան:
1196 թվականին Զաքարե և Իվանե Զաքարյանները, ջախջախելով Գանձակի ամիրայության ռազմական ուժերը, ազատագրում են Ամբերդը և այն հանձնում իրենց զորավարներից մեկին՝ Վաչե Վաչուտյանին, որն այն դարձնում է իր իշխանանիստը: Զաքարյանները Ամբերդի՝ սելջուկներից ազատագրելու կապակցությամբ մի խաչքար են կանգնեցրել, իսկ ամրոցում թողել արաբերեն արձանագրություն։ Վաչե Վաչուտյանն ու նրա կին Մամախաթունը մեծ գործունեություն ծավալեցին ի նպաստ ամրոցի մերձակայքում գտնվող Տեղերի վանքի, Սաղմոսավանքի և Հովհանավանքի։
1236 թվականին Ամբերդը գրավվել և ավերվել է մոնղոլների կողմից: 13-րդ դարի վերջին Վաչուտյանները վերակառուցել են ամրոցը: Ամբերդը վերջնականապես կործանվել է Լենկթեմուրի արշավանքների ժամանակ՝ 14-րդ դարի վերջին և այլևս չի վերականգնվել: Պարսպի մոտ, բերդաքաղաքի կենտրոնական ցածրադիր մասում է գտնվում 1026 թվականին իշխան, սպարապետ Վահրամ Պահլավունու հովանավորությամբ և Մարմաշենին շատ նման նախագծով կառուցված Վահրամաշեն եկեղեցին:
1.Գիտի շրջապատի վտանգները և արտակարգ իրավիճակներում պաշտպանվելու միջոցները: Շրջապատում առկա վտանգներն են ավտոտրանսպորտային միջոցները,թափառող կենդանիները,գողերը,աղբը,վիրուսները,բակտերիաները և այլն:Յուրաքանչյուրից պաշտպանվելու համար ես հետևում եմ կանոններին:Թափառող կենդանիներին ձեռք չեմ տալիս, որպեսզի վարակիչ հիվանդություն չանցնի,անծանոթ մարկանց հետ չեմ շփվում,չեմ աղտոտում շրջակա միջավայրը և չեմ թողնում աղտոտեն քաղաքը,ամեն կերպ պաշտպանվում եմ վիրուսներից, ամպայման սնունդ ուտելիս կամ բերանը ինչ որ մի բան դնելիս լվանում եմ ձեռքերս.խուսափում եմ վարակակիր անձանց հետ շփումից.ձեռքերը լվալիս դանդաղ հաշվում մինչև 20-ը կամ երգում եմ ծնունդ շնորհավոր երգը, կրում եմ դիմակ և ձեռնոցներ, փողոցը անցնում եմ անցումով կանաչ լույսի տակ՝մեծահասակի ձեռքը բռնած և այլն:
2.Օգտվելով համացանցից՝ տեղեկություն է ստանում եղանակի, վայրի, ճանապարհի հեռավորության մասին: Ես օգտվում եմ իմ հեռախոսի Apple եղանակ հավելվածից: Այն ինձ օգնում է իմանալ , թե այսօր, տվյալ պահին ինչ եղանակ է,առաջիկա ժամերին կամ օրերին ինչ եղանակ է լինելու:
3.Օգտվում է առցանց քարտեզներից: Ես օգտվում եմ google map հավելվածից, իմանում եմ ամբողջ աշխարհի քարտեզը, քարտեզի վրա իմ գտնվելու վայրը,իմ ցանկացած վայր հասնելու ճանապարհը , հեռավորությունը և ժամանակը:
4.Նախապատրաստվում է ճամփորդությանը, ճամփորդության ընթացքում ստանձնում պատասխանատվություն: Ճամփորդության գնալիս ես ինձ հետ վերցնում եմ ուսապարկ, փոքրիկ սենդվիչներ և կոնֆետներ,ամառային գլխարկ, ջուր, թաց և չոր անձեռոցիկներ, արևային ակնոցներ, եղանակին համապատասխան հագուստ, դեղատուփ: Ճամփորդության ընթացքում պատասխանատվություն եմ ստանձնում ըստ եղանակի հագնվել,ոչ մի իր չկորցնել, միջավայրը չաղտոտել, չվնասվել, հետևել մեծերի պահանջներին:
5.Ուսումնական ճամփորդությունների ժամանակ դիտարկումներ է կատարում, անհրաժեշտ տեղեկատվություն հավաքում և գրանցում: Երբ ես ճամփորդության եմ գնում, եթե ինչ որ բան չգիտեմ, հարցնում եմ դասավանդողին և նշումներ եմ անում նոթատետրում, նկարահանում եմ ընթացքը հեռախոսով:
7.Պատկերացում ունի արեգակնային համակարգի, արեգակի, լուսնի, մոլորակների, գիշեր-ցերեկի, տարվա եղանակների հերթագայության մասին: Արեգակնային համակարգը ունի ութ մոլորակ, որոնք են՝ Նեպտուն, Ուրան, Սատուռն, Մարս, Երկիր, Յուպիտեր, Պլուտոն, Վեներա, աստղեր և արբանյակներ: Արևը աստղ է, իսկ լուսինը Երկիր մոլորակի արբանյակն է: Օրը կազմված է երկու մասից՝ գիշեր և ցերեկ: Երբ Երկիրը պտտվում է իր առանցքի շուրջ, գիշերը հաջորդում է ցերեկվան և հակառակը: Մեկ պտույտը տևում է քսանչորս ժամ: Իսկ երբ երկիրը պտտվում է Արեգակի շուրջ , փոխվում են տարվա եղանակները՝ գարուն, ամառ, աշուն, ձմեռ հերթականությամբ:
8.Գիտի արտաքին և ներքին հիմնական օրգանների անվանումները, դրանց գործառոույթները: Ներքին օրգաններն են՝ ուղեղ, սիրտ, թոքեր, ստամոքս, աղիներ, լյարդ, երիկամներ: Արտաքին օրգաններն են՝ աչքեր, ականջներ, քիթ, բերան, ձեռքեր, մատներ, ոտքեր:
9.Գիտի կրթահամալիրի օրացույցով նախատեսված տոների, ծեսերի, կարևոր օրերի նշանակությունը: Ոչ բոլորը գիտեմ, կցանկանամ հաջորդ տարի բոլորը սովորել:
Բարև բոլորին: Ես մտածել եմ մի նախագիծ: Ես այժմ հրապարակում եմ իմ սիրելի մարզաձևը, այն է ՝ հեծանվավարություն:Ես շատ եմ զվարճանում հեծանիվ քշելուց, և դա անում եմ մեծ սիրով ամեն օր: Ուզում եմ դուք էլ միանաք իմ նախագծին, նկարեք ձեզ մարզվելիս և ուղարկեք տեսանյութերը իմ էլ. հասցեին՝ natali.h@mskh.am: Նախագիծը կամփոփեմ մայիսի 12-ին:
Նատալի Հարությունյան 