Արկածային տղան

Հորինիր շարունակություն ու ավարտ տրված հատվածին։ Աշխատանքդ վերնագրիր, տեղադրիր բլոգում։

-Ա՜խր հայրս հիվանդ է:
-Ինձ հետաքրքիր չէ, գնա մթերային խանութում հավաքարար աշխատիր գումար հավաքիր:
Տղան գնում է մթերային խանութ հավաքարար աշխատելու:Երբ անցնում է մեկ ամիս տղան պահեստը մագրելուց է լինում նկատում է մի դուռ, որի վրա գրված է չմտնել, բայց տղան այնտեղից շատ հեքիաթային ձայներ էին գալիս, տղան շատ էր ուզում մտնել այնտեղ և նա մտավ այնտեղ այնպես, որ ոչ ոք չտեսնի:Երբ նա բացում է դուռը այնտեղ նա տեսնում է իրեն և այն գործողություները, որոնք նա դեռ չի կատարել:Նա տեսնում է,որ իր հայրը ապաքինվելու է և շատ ուրախԱնում,տղան որոշում է վերադառնալ բացում է դուռը ու ինչ տեսնում:Տեսնում է որ ա տանն է հայրիկի ու մայրիկի մոտ ոի տեսնում է, որ հայրրը ողջ ու առողջ է ու նա շատ է ուրախանում:

Երեսուն, քառասուն, հիսուն, վաթսուն, յոթանասուն, ութանասուն, ինսուն։

Վաթսունհինգ, քառասունութ, հարյուր յոթ, իննսուներեք, վեց հազար ութսունյոթ չորս հազար երեք հարյուր քսանմեկ, յոթ հարյուր ութսունվեց։

Վահան Տերյան (գարնանամուտ)

ԳԱՐՆԱՆԱՄՈՒՏ Քնքշաբույր ծաղկանց հրեղեն խաղով Ժպտում են նորից անտառ ու ձորակ, Եվ հեղեղները խոսուն-սառնորակ Ողջունում են ինձ զվարթ ծիծաղով։ Զուգել ես նորից դաշտ, անտառ ու լեռ, Գարո՜ւն, ամեն տեղ նոր կյանք ես վառել Իմ սրտում էլ ես թևերըդ փռել, Իմ հոգում էլ ես հրդեհել նոր սեր։ Եվ ահա կրկին զվարթ ու ջահել, Դուրս ելա տխուր մենության բանտից. Պայծառ աչքերըդ ողջունում են ինձ, Եվ ես չեմ կարող իմ ճիչը պահել։ Բացել ես իմ դեմ ոսկեղեն հեռուն, Ծաղկել ես սարո՛ւմ, անտառո՛ւմ, արտո՛ւմ, Ուրիշ երգեր են հնչում իմ սրտում — Ողջո՛ւյն քեզ, արև, ողջո՛ւյն քեզ, գարուն… 1908

1.Բանաստեղծությունից դուրս գրի՝ր բառակապակցությունները:
Քնքշաբույր ծաղիկներ
Հրեղեն խաղ
Ժպտացող անտառ ու ձորակ
Հեղեները խոսուն-սառնորակ
Զվարթ ծիծաղ
Զուգված դաշտ,անտառ,լեռ
Նոր կյանք
Փռած թևեր
Նոր սեր
Կրկին զվարթ ու ջահել
Մենության բանտ
Պայծառ աչքեր
Ճիչը պահել
Ոսկու դեմ
Ծաղկել սարում, անտառում, արտում
Ուրիշ երգեր
Ողջույն արև ողջույն գարուն:

Մայրենի

Այգում մի մարդ բահով գործ էր անում:

Այգում մի մարդ մկրատով գործ էր անում:

Այգում մի մարդ թիակով գործ էր անում:

Ինչպես փոխվեցին բառերը՝ Բառերին ավելացավ ով ածանցը:

Հիանում էր երգով:

Հիանում էր աշխարհով:

Հիանում էր ընկերներով:

Հիանում էր շարժումներով:

Ինչպես փոխվեցին բառերը՝ Բառերին ավելացավ ով ածանցը:

Ամեն առավոտ դպրոց  եմ գնում:

Մի մեքենա մոտեցավ մեր դպրոցին:

Այսօր Արան վերջինը դուրս եկավ դպրոցից:

Մեր դպրոցով բոլորս էլ հիանում ենք:

Ես ու քույրս սովորում ենք դպրոցում:

Մայրենի

187.Տրված բառախմբերի տարբերությունը գտիր և բառախմբերն անվանիր:
Ա-խմբի բառերը եզակի թիվ են:
Բ-խմբի բառերը հոգնակի թիվ են:

188.Բառախմբերի կազմման օրինաչափությունը գտիր և Բ խումբ ինքդ լրացրու:
Բ.Սարեր,հայեր,կաթիլներ,ուսուցիչներ,մայրեր,մատանիներ,տատիկներ,կատուներ,թութակներ,
գրպաններ:

189.Տրված նախադասությունները կարդա և պատասխանիր հարցերին:
Գոյականը ք՞անի թիվ ունի:
Գոյականը ունի երկու թիվ եզակի,հոգնակի:

Ի՞նչ է ցույց տալիս գոյականի եզակի թիվը:
Եզակի-Ոչ մեկից ավել:

Ի՞նչ է ցույց տալիս գոյականի հոգնակի թիվը:
Հոգնակի-Ոչ մեկից պակաս:

190.Կազմիր տրված գոյականների հոգնակին:Փորձիր բացատրել թե ո՞ր բառերին է -եր վերջավորություն ավեկանում, ո՞ր բաերին -ներ:

Ծառեր,ձայներ,հոտեր,կովեր,քարեր,արջեր,փնջեր,լուրեր,բառեր,բեղեր,հայեր,հայրեր,ցեղեր,սրտեր,գրեր,սյուներ,պատեր,հույներ,ձևեր,սրեր,քթեր,քույրեր,մայրեր,ձեռքեր,ոտքեր,տատեր,պապեր:

Եղբայրներ,աթոռներ,պապիկներ,տատիկներ,գրպաններ,թութակներ,եղնիկներ,ոչխարներ,
սեղաններ,թռչուններ,մեքենաներ,բարեկամներ,աշակերտներ,մատյաններ,հեռախոսներ,ծաղկավաճառներ,պանրագործարաններ:

Լեզվաբանական ամսագիր

Բառերի ու արտահայտությունների հետքերով։
Փետրվար ամսանվան մասին

Գրաբարում գրվում էր փետրուար: Այս ձևը հանգում է լատիներեն februarius [Ֆեբրուա՛րիուս] ածականին: Հայագետները մինչև հիմա էլ չեն կարողացել պարզել, թե լատիներեն Բ֊Ն ի՛նչ ճանապարհով կամ պատճառով հայերենում Տ դարձավ (հիշեցինք Հունվար-ի Ու-ն լատիներենի յԱնուա՛րիուս-ի Ա-ի համեմատությամբ): Սակայն թողնենք դա և ասենք, որ լատիներենում februarius առաջին հերթին նշանակել է «մաքրման, քավության»: Բառն իր ծագմամբ կապվել է էտրուսկական Februs [Ֆե՛ բրուուս ] աստծո անվան հետ, իսկ այդ չաստվածը ( հեթանոսական աստվածը ) ստորերկրյա թագավորության տիրակալն էր: Ամեն փետրվարի 15-ին նրան էին նվիրում հատուկ հանդիսություններ՝ իբր կենդանի մարդկանց մահվան և մեռածների հոգիների համար: Եվ փետրվարն էլ այդ պատճառով կոչվում էր Februarius mensis [Ֆեբրուա՛րիուս մե ՛նսիս] «Ֆեբրուուսի ամիս», կամ կարճ Februarius:
Այսպես բառը գրեթե նույն հնչումով անցել է եվրոպական լեզուներին. անգլերեն February [ֆե՛բրուրի], ֆրանսերեն f՛evrier [ֆեվղիե՛ ], գերմաներեն Februar [ֆե ՛ բրուար] , ռուսերեն февраль:
Հայտնի բան է, որ լեզվի մեջ Աստվածների անունները, նախքան «աստվածացվելը» , անպայման ունեցել են միանգամայն «մահկանացու», սովորական մարդկային նշանակություններ, եթե հաշվի առնենք այդ անունների հիմքում ընկած արմատների նախնական իմաստները:
Ահա Februs աստծո անունն էլ շատ պարզ ձևով հանգում է լատիներեն februo [ֆե՛բրուո] բային, որ նշանակում է «մաքրել. մաքրման ծեսեր կատարել (զոհաբերությամբ)»:
Մինչև Հուլիոս Կեսարը (մ.թ.ա.100 կամ 102 -44) հռոմեացիների փետրվար ամիսը տարվա…վերջին ամիսն էր, դրանից հետո է որ դարձել է երկրորդ և այդպես տարածվել աշխարհի լեզուներում:

***

Հայերիս Նավասարդ-ին, այսինքն՝ Նոր տարվան հաջորդող, ուրեմն և երկրորդ ամսվա անունն էր հոռի: Սկսվում էր սեպտեմբերի 10-ին և տևում ուղիղ 30 օր: Հին հայոց ամիսներն ընդհանրապես բաժանվում էին 30-ական օրերի: Պարզ գումարով՝ 12 ամիսների 30-ական օրերը կազմում էին 360: Իսկ թե ուր «էին կորչում» տարվա մեջ «ավելացած» մի քանի օրերը այդ մասին կխոսվի…«տարվա վերջում»: Առայժմ իմանանք նաև, որ հայկական հոռի ամսանունը կովկասյան փոխառության է, ստուգաբանորեն նշանակում է «երկրորդ» Վրացերենում օրի նշանակում է հենց «երկու» : Եկեք ուրեմն վրացերեն հաշվենք, էրթի՝ «մեկ», օրի՝ «երկու», սա…
Բայց չշտապենք, համբերենք «մինչև մյուս ամիս»:

Գործնական քերականություն

179.Ա և Բ ղմբի բառերի տարբերությունը գրիր ուշադրություն դարձնելով դրանց սկզբնատառերի գրությանը:
Ա.-խմբի բառերը հասարակ անուններ են,
Բ.-խմբի բառերը հատուկ անուններ են:

180.Նախորդ վարժության մեջ տրված ո՞ր գոյականներ են հասարակ և ո՞րը հատուկ:Պատասխանդ հիմնավորիր:
Ա.-խմբի գոյականները հասարակ են, որովհետև սկսվում են փոքրատառով,
Բ.-խմբի գոյականները հատուկ են, որովետև սկսվում են մեծատառով:

Գործնական քերականություն

196.Հարցում արտահայտող բառի փոխարեն տրված գոյականները գրի՛ր (դրանք ի՞նչպես փոխվեցին):
Այգում մի մարդ բահով գործ էր անում:

197.Հարցում արտահայտող բառի փոխարեն տրված գոյականները գրի՛ր (դրանք ի՞նչպես փոխվեցին):
Հիանում էր երգով:

Մայրենի

166.Տրված բառերը երեք խմբի բաժանիր և դրանց տարբերությունը բացատրիր:

Գոյականեր	Ածականեր	Բայեր
ծաղիկ, ժամացույց երեխա, նավաստի, օձ ամպ, ինքնաթիռ, առվակ գարուն, թիթեռ, պահակ	ջինջ, բուրավետ,մեծ ջրոտ, ուրախ, ծաղկավետ հրաշալի, մաքուր ճկուն, սև, պայծառ, սպիտակ	վազել, թռթռալ, թիավարել, ջրել, գնալ, լողալ, վազվզել, սողալ, իջնել, բացվել, չխկչխկալ, գոռոգոռալ,
ջուր, սար, մարդ, նավակ:	ոսկեզոծ, երկաթյա:	բարձրանալ, ոսկեզոծել:

168.Ընդծված բադերն ի՞նչով են նման:
Որ բառերը ընդծված են նրանք ածական են:

172.Կետերի փոխարեն րիր փակածում տրված բառերը ընդծիր այդ բառերը, որոնք առանց փոփոխելու գրեցիր:

Կենդանաբանական այգու տնօրենը պատմում էր որ այդ փիղը կարպետ քանդելու հմուտ վարպետ էր: Գիշերները նա համառորեն ու ճարպկորեն քանդում էր իր ոտքերին կապած պարանները: Միանգամ նույնիսկ կարողացել էր ծխնիներից անաղմուկ հանել այն շինության դուռը, որտեղ նրան բանտել էին: Չանհանգստացնելով խոր քնած սպասավորին նա՝ որպես այցելու, գնացել էր այգու մյուս բնակիչների հետ ծանոթանալու:

Առյուծը և մարդը

Զորավոր առյուծը, որ նստած էր ժայռի վրա կտեսներ որ ազանները սարսափաար կվազեին առյուծը կարցներ թե ի՞նչու կփախնեին և որ մեկը կվաղենային:

-Դու ել փախիր ասացին մարդ է գալիս:

-Ո՞վ է մարդը կհարցներ առյուծը, ի՞նչ է նրա ուժը, որ կփախնեք:

-Կգա և քեզել կվնասի: Կասեին

Իր ուժերին վստահ առյուծը մնաց տեղը: Եվ ահա եկավ հողագործ մարդը:

-Արի կռվենք Ասում է հպարտ առյուծը:

-ՇԱտ լավ կասի մարդը, բայց քո զենքերը քո մոտ են, մինչ իմներս տունն են:Քեզ ապեմ որպեսզի չփաղջես իսկ ես գնամ զենքերս բերեմ որ կռվենք:

Առյուծը ասաց:

-Երդում արա որ պիտի գաս և կնդունեմ ասածդ:

Մարդը երդում կտա և առյուծը կհամաձայնվի կապվել:

Մարդը կհանի պարանը և առյուծին պինդ կկապի կաղնիի ծառին, ապա ծառը կկտրի հաստ ճյուղ և կսկսի զարնել առյուծին:

Առյուծը կգոչէ.

-Ավելի զորավոր և անխնա զարկ կողգերս, որովհետև այս խելքիս միայն այսպիս ծեծ կվայել էի:

Մայրենի

Բառարանի օգնությամբ բացատրիր գանձ բառը:  Էլ ի՞նչը կամ ո՞ւմ գանձ կհամարես:
գանձի, [գոյական]
1. Թանկագին իրերի (փողի, ակնեղենի ևն) ամբողջություն:
2. Դրամական հարստություն:
3. Գետնի մեջ կամ թաքստոցում պահված հարստություն:
4. Երկրի (հողի, ծովի, անտառների) ընդերքի հարստությունը:
5. (փոխաբերական) Ունեցվածք, հարստություն:
6. (փոխաբերական) Հարստության աղբյուր:
7. (փոխաբերական) Հոգեկան՝ մշակութային արժեքներ՝ հարստություն:
8. (փոխաբերական) Մեծ արժեք ներկայացնող՝ թանկագին կամ հազվագյուտ բան:
9. (խոսակցական) Մեկին շատ սիրելի՝ թանկագին անձ:
10. (փոխաբերական) Մարդու՝ երևույթի ևն շատ դրական բնորոշ հատկություն՝ կարողություն:

1. Ըստ բանաստեղծության՝ լրացրու բառակապակցությունները
   Անհուն, հանքը իմ գանձեր
   շընորք ու սեր Ճոխ պարգև
   Անհուն հանքը իմ գանձերի, սիրտ
   շընորք ու ձըրի—,սեր
   ձըրի—
   Սերն անվերջ է,բարի

 Քանդիր վերուստ բառը, ընդգծիր ածանցը. այդ ածանցով գրիր ուրիշ բառեր:
Ուստ
հագուստ,կորուստ,փախուստ,գալուստ,պահուստ,խաբուստ:

Լրացուցիչ աշխատանք․ Համացանցից գտիր հետաքրքիր պատմություն Թումանյանի մասին(հուշապատում) և տեղադրիր բլոգում։

Թումանյանն այն եզակի գործիչներից է, ում գրական հարստությունը նույնքան անժխտելիորեն բացառիկ է ու մեծ, որքան նրա մարդկային կերպարը: Թումանյանի կյանքի բազմաթիվ դրվագներ կարծես մեկտեղվում, զուգահեռվում են հայ ժողովրդի ճակատագրի հետ: Բանաստեղծն ապրում էր իր ժողովրդի համար բարդ ու դաժան ժամանակներում եւ ամբողջովին կիսում էր հային բաժին հասած յուրաքանչյուր դառնություն: Կիսում էր ոչ միայն ինքը, այլեւ նրա ամբողջ ընտանիքը:

Նրա չորս որդիներն էլ զինվորներ էին, չորս դուստրերն էլ՝ գթության քույրեր:

Սրա լավագույն ապացույցը Անդրանիկին ուղղված Թումանյանի նամակն է, որտեղ նա հայտնում է, որ պատրաստ է նվիրաբերելու ամենակարեւորը, ինչ ունի կյանքում.

«Սիրելի՛ Անդրանիկ, ահավոր մոմենտի առջեւ ամեն մարդ պետք է ընդհանուրի սեղանին բերի ինչ որ ունի եւ կարող է` թե՛ վերահաս վտանգը կանխելու, թե՛ բաղձալի խաղաղության հասնելու համար: Ես չորս տղա ունեմ, չորսն էլ Երկրի կառավարության Ազգային խորհրդի եւ քո տրամադրության տակ են, իսկ չորս աղջիկներս էլ պատրաստակամ գնում են թիկունքի աշխատանքներին, ինչի որ ընդունակ կլինեն»:

Իրեն հատուկ հեռատեսությամբ եւ զգայունությամբ բանաստեղծը դեռեւս 1913 թվականին կանխատեսել էր 1915 սարսափները՝ գրելով.

«Թուրքիան կդիմի ամենահրեշավոր միջոցներին` վերջ դնելու հայ ժողովրդին իր հարցի հետ միասին»:

Հովհաննես Թումանյանի արծաթյա նոթատետրը

Լուսանկարը` Մեդիամաքս

Այո, Թումանյանը լավ էր ճանաչում թուրքին: Ոտքով անցնելով ողջ Կովկասյան ռազմաճակատով՝ նա անձամբ էր ականատես եղել թուրքերի եւ քրդերի կատարած վայրագություններին՝ թողնելով այնպիսի սահմռկեցուցիչ գրառումներ իր նոթատետրում, որոնք մեկ դար անց անգամ անհնար է կարդալ առանց սարսափահար լինելու:

Զարկվա՜ծ հայրենիք,

Զըրկվա՜ծ հայրենիք։

Որբերի հայրիկը

Կովկասյան ռազմաճակատի անմարդկային տեսարանները դեռ աչքի առջեւ, ծանր ապրումների մեջ, կես մարդ դարձած Թումանյանը հասնում է Թիֆլիս, որտեղ բժիշկները նրան խորհուրդ են տալիս անմիջապես մեկնել որեւէ առողջարան կազդուրվելու: Առողջարանի գումար նա չուներ եւ այդ պատճառով ընկերոջ խորհրդով գնում է Թաբախմելա ամառանոց, որտեղ հույս ուներ մի փոքր հանգստանալու եւ ավարտին հասցնելու իր «Հազարան բլբուլ» գործը, ինչը չհաջողվեց անել, քանի որ ընդամենը երկու-երեք օր անց վրա հասավ Եղեռնի եւ ավերիչ գաղթի գույժը: